دوره نوسلفی ها (شیخ یوسف القرضاوی)

رزومه استاد میلانی: حجت الاسلام دکتر امیر مهاجر میلانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده در گروه فقه و حقوق است. دکتر میلانی، سطح 4 خود را در رشته  فقه و اصول به اتمام رسانده است. تخصص ایشان در زمینه جریان‌های سلفی، نوسلفی‌گری و مطالعات تطبیقی اندیشه اسلامی است. دکتر میلانی با تألیف مقالات و تدریس دروس تخصصی درباره جریان‌های فکری جدید در جهان اسلام، از استادان برجسته در تحلیل تحولات فکری معاصر به ویژه در حوزه زنان به شمار می‌آید

https://wfrc.ac.ir/fa/Faculty/3

جریان نوسلفی از دل سلفی‌گری برخاسته، اما در مواجهه با دنیای جدید رویکردی متفاوت دارد. نوسلفی‌ها در عین وفاداری به مبانی سلفی، تلاش می‌کنند با توجه به شرایط عصر حاضر، قرائتی کاربردی از دین ارائه دهند. این جریان در سه شاخه سیاسی، جهادی و تربیتی متکثر است که هر یک نوع خاصی از رویکرد نسبت به زن دارند.

ابن‌تیمیه نقش مهمی در شکل‌گیری مبانی فکری نوسلفی‌ها دارد. نقد او بر عقلانیت یونانی و ذات‌گرایی ارسطویی موجب شد برخی متفکران، او را نقطه آغاز اصلاح عقل عربی بدانند. نوسلفی‌ها اما بیشتر بر بُعد نص‌گرای او تکیه دارند و از این منظر نگاهشان به زن نیز بر محوریت متن شکل گرفته است.

یوسف قرضاوی، از چهره‌های شاخص نوسلفی، معتقد است نقاب امری مباح است نه واجب. او جایگاه زن را در جامعه بسیار اثرگذار می‌داند و بر لزوم تکریم زن، رفع ظلم و توجه به حقوق آموزشی، اجتماعی و سیاسی او تأکید می‌کند. وی اسلام را نجات‌دهنده زن از جاهلیت معرفی کرده و اجبار دختران در ازدواج یا محرومیت از تحصیل و درمان را خلاف شرع می‌داند.

قرضاوی بر تساوی انسانی زن و مرد در ثواب و عقاب تأکید دارد و معتقد است قرآن زن را در گناه نخستین مقصر نمی‌داند. او می‌گوید زنان نیز همانند مردان حق مالکیت، تعلیم، مشارکت اجتماعی و حتی پناه دادن سیاسی دارند. وی بر این اساس، برخی شبهات درباره شهادت، ارث، دیه و قوامیت را بازخوانی کرده و تفاسیر سنتی را ناکافی می‌داند.

در بحث شهادت، او بر این باور است که تفاوت‌های گذشته به دلیل شرایط اجتماعی بوده و امروز شهادت زن و مرد برابر است. در زمینه ارث، اختلاف سهم را ناشی از وظایف مالی مرد می‌داند و در مواردی چون کهنسالی، تساوی را ممکن می‌شمرد. درباره دیه نیز معتقد است نص قرآن تفاوتی میان زن و مرد نگذاشته و برابری دیه مطابق با روح قرآن است.

قوامیت مرد را قرضاوی بیشتر به معنای مسئولیت مالی و مدیریتی می‌گیرد و نه برتری وجودی. او اجازه تصدی مناصب سیاسی و قضایی برای زنان را ممکن می‌داند، اما بر حفظ طبیعت زنانه و تفاوت‌های جنسیتی تأکید دارد. وی فمینیسم را نوعی مردانه‌سازی زن می‌خواند و اسلام را مدافع حفظ زنانگی و حیا می‌داند.

نوسلفی‌ها در روش‌شناسی خود بر دو اصل تکیه دارند: عدم جمود بر فهم گذشتگان و توجه به مقاصد شریعت در کنار الفاظ نص. این رویکرد سبب می‌شود که بتوانند با تکیه بر قرآن و سنت، پاسخ‌هایی جدید به مسائل زنان در دنیای معاصر ارائه دهند.

در نهایت، رویکرد نوسلفی‌ها نسبت به زن تلاش دارد ضمن وفاداری به متون دینی، با بازخوانی اجتهادی، شرایط جدید را در نظر بگیرد و با رفع برخی محدودیت‌های سنتی، نقشی فعال‌تر و در عین حال هماهنگ با هویت زنانه برای زنان ترسیم کند

سرفصل

 تعریف جریان نوسلفی.

تکثرات جریان نوسلفی.

تأثیر تفکرات ابن تیمیه بر جریانهای نوسلفی و نواندیشی.

.جایگاه زن در اسلام از منظر قرضاوی

. تفاوتهای روش شناختی نوسلفیها با سلفیهای قدیم

نگرش نوسلفیها به مساله زن